Thư gửi mr KHỞI NGHIỆP.

Dear Mr Khởi Nghiệp,

Năm 1912, chỉ sau 4 ngày ra khơi, con tàu mang rất nhiều kỳ vọng RMS Titanic va vào tảng băng trôi trên Đại Tây Dương. Từng được ca tụng không ngớt lời như là một tiến bộ công nghệ và mang theo mình kỳ vọng vô cùng lớn lao của ngành hàng hải nhưng với khoảng 1500 người thiệt mạng Titanic là một trong những thảm họa lớn nhất thời bình.

Hơn 100 năm sau, tại đất nước Viêt Nam xa xôi, một con tàu tương tự Titanic đang hạ thủy: phong trào khởi nghiệp. Gọi lả tương tự bởi vì như kỳ vọng đối với Titanic, khởi nghiệp mang hy vọng thay đổi kinh tế cả đất nước trong bối cảnh kinh tế khó khăn, nguồn viện trợ nước ngoài giảm, doanh nghiệp nhà nước hoạt động kém hiệu quả, kinh tế tư nhân chật vật trắc trở tìm chỗ đứng. Tuy đầy kỳ vọng nhưng có rất nhiều rủi ro nội tại.

Titanic lướt đi êm đềm trong trời quang, biển lặng nhưng chỉ với cú va chạm đầu tiên đã khiến nó trở thành quá khứ. Tương tự như thế, đại đa số doanh nghiệp khởi nghiệp đều không chịu nổi cú va chạm thị trường đầu tiên. Chỉ sau một thời gian ngắn họ đau đớn nhận ra rằng những nhiệt huyết ban đầu và ý tưởng kinh doanh tưởng chừng tuyệt vời không đủ để kéo dài sự tồn tại của doanh nghiệp. Môi trường khởi nghiệp ở Việt Nam chỉ nóng trên bề mặt, rôm rả như không khí vui đùa, hớn hở trong quán Café Parisiene của Titanic. Kỳ thật, phía dưới nó lạnh lẽo không khác gì nước biển Đại Tây Dương trong tháng 4 định mệnh ấy vì các lý do sau

- Vai trò của nhà nước: Một trong những nguyên nhân khiến thảm họa Titanic trở nên trầm trọng là chiếc tàu này không được chế tạo theo các tiêu chuẩn đáp ứng yêu cầu kỹ thuật. Cũng như thế, các chính sách vĩ mô hiện nay chẳng đáp ứng được tiêu chuẩn của nền kinh tế thị trường thì tính phù hợp dành cho khởi nghiệp là một bài toán vô cùng nan giải. Tại Israel, chính phủ xem doanh nghiệp như khách hàng. Họ hiểu rằng nhà nước không đủ khả năng dự đoán và dẫn dắt thị trường. Thị trường tự dẫn dắt dựa trên cơ sở khám phá và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng. Vì thế vai trò của nhà nước được xác định rất rõ trong hợp tác công tư (Public Private Partnership) là: xây dựng cơ sở hạ tầng, chia sẻ rủi ro và bảo đảm các mục tiêu xã hội. Tại Singapore, trong 3 năm đầu tiên khởi nghiệp, nếu lợi nhuận thấp hơn 100.000 đôla doanh nghiệp sẽ được miễn thuế; 200.000 kế tiếp chỉ đóng thuế 8.5%, trên 300.000 mức thuế là 17%. Ngoài ra doanh nghiệp khởi nghiệp được hoàn thuế đến 30%. Trong khi ấy tại Việt Nam ngoài những bài phát biểu giục giã hô hào, chúng ta chưa có chiến lược quốc gia về khởi nghiệp. Nhà nước kiên trì định hướng kinh tế thị trường theo định hướng XHCN. Doanh nghiệp nhà nước đóng vai trò chủ đạo và nguồn vốn chảy ào ạt vào đấy. Và không cần kể thêm rất nhiều quy định, chính sách gây khó doanh nghiệp. Thậm chí nếu điều 292 của bộ Luật Hình Sự được thông qua năm 2016, có lẽ con tàu khởi nghiệp của Việt Nam đã chìm trước khi hạ thủy.

- Cách thức kinh doanh cũ kỹ: Bánh lái dài và mỏng của Titanic là bản copy của một chiếc tàu thép chạy buồm thế kỷ 19. Ngoài ra thiết kế động cơ ba chân vịt khiến Titanic xoay trở rất chậm. Do đó dù đã phát hiện tảng băng trôi nhưng nó không thể điều chỉnh hướng để tránh va chạm. Tương tự như thế, cách thức kinh doanh của phần lớn các doanh nghiệp khởi nghiệp hầu như không có sự sáng tạo, phù hợp với sự biến đổi với thị trường. Họ áp dụng chiến lược vô cùng cổ xưa để cạnh tranh: giá rẻ. Hằng ngày đi làm, trên đoạn đường chưa đến 200 mét trước trường đại học Tôn Đức Thắng tôi quan sát có hàng chục quán ăn, xe đẩy thức ăn từ bánh mì, bún, cơm tấm, xôi, cháo đến cà phê, nước ngọt, sữa .v.v. Điểm chung là giá rẻ và do các bạn trẻ kinh doanh. Các mặt hàng giống nhau, giá giống nhau, cách thức kinh doanh giống nhau. Đấu đó cũng có một vài bạn trẻ cố gắng tạo ra sự khác biệt bằng đồng phục hoặc cách mời chào mua hàng. Nhưng chỉ sau một thời gian ngắn những bộ đồng phục ấy biến đi và thay vào đó là nhóm mới, đồng phục mới. Đơn giản vì họ không có sự khác biệt mang ý nghĩa cho khách hàng. Trả lời câu hỏi cạnh tranh bằng cách nào, người chủ - đa phần là các bạn trẻ - hồ hởi: giá rẽ, lấy công làm lời…Và đó chắc chắn là công thức để các cơ sở kinh doanh chớm nở, chóng tàn.

- Không chuẩn bị đầy đủ. Nạn nhân của Titatic có thể ít hơn nếu nó mang theo đủ số lượng thuyền cứu hộ. Titanic chở 2.224 hành khách và thủy thủ nhưng chỉ mang theo 20 thuyền cứu hộ đủ chỗ cho 1.178 người. Thậm chí có chứng cứ cho rằng thuyền trưởng Titanic Edward John Smith thi trượt bài kiểm tra kỹ năng điều hướng đầu tiên. Theo Michael Gerber, khởi nghiệp kinh doanh đòi hỏi doanh chủ phải đội 3 cái mũ: doanh nhân, chuyên môn và nhà quản trị. CEO khởi nghiệp là Chief Everything Officer đảm nhiệm tất tần tật mọi thứ: từ vạch chiến lược, lên kế hoạch đến thực hiện tiếp thị, bán hàng, sản xuất, giao hàng, đến quản lý nhân sự, tài chính, kế toán .v.v. Phần đông doanh nghiệp khởi nghiệp bắt đầu bằng một ý tưởng và sau đó cắm đầu làm thiếu sự chuẩn bị về kiến thức lẫn kỹ năng. Việt Nam thiếu các chương trình đào tạo khởi nghiệp bài bản, có tính hệ thống và khoa học trong khi ấy lại thừa các khóa học làm giàu cấp tốc gieo ảo tưởng làm giàu không khó. Nhà nhà, người người chạy theo học chiêu trò, mánh khóe mà quên mất nguyên tắc cơ bản nhất của kinh doanh là phục vụ tốt nhu cầu của khách hàng. Doanh nghiệp chỉ có thể phục vụ tốt nhu cầu của khách hàng một khi hiểu rõ khách hàng mục tiêu, tạo ra giá trị và cung cấp giá trị cho khách hàng sao cho việc kinh doanh có lợi nhuận lâu dài, bền vững. Điều này đòi hỏi phải trang bị kiến thức và kỹ năng lập chiến lược kinh doanh, xây dựng thương hiệu, quản trị sản xuất hoặc dịch vụ, marketing và bán hàng, quản lý nhân sự, quản lý dòng tiền và tài chính, quản trị phục vụ khách hàng.

Có rất nhiều con tàu vượt đại dương và gặp rất nhiều va chạm như Titanic nhưng vẫn an toàn về đích. Khởi nghiệp cũng vậy, tuy hiểm nguy nhưng có thể thành công nếu biết cách vận hành. Cần cẩn trọng chớ thấy người ăn khoai mà vác mai đi đào. Quan trọng hơn hãy chuẩn bị kỹ lưỡng, trang bị cho mình tư duy hệ thống, kiến thức vững chắc và kỹ năng kinh doanh linh hoạt.

Hãy học thức trước học chiêu.

Hãy trang bị vốn sống, kỹ năng làm việc trước khi làm chủ.

Không có ai chết vì nhát chỉ có người chết vì thiếu hiểu biết

Chúc bạn thành công!

Saigon 21/6/2017

Mr Coach #mrcoach

Bài chia sẻ facebook: Lâm Bình Bảo

Tổng Giám Đốc ProMinent Dosiertechnik Vietnam

Partner – G Coaching

Nguồn từ group Quản Trị và Khởi Nghiệp.